Transitiecafé gaat voor postgroei

Waarom vernietigen retailers teruggestuurde elektronische apparaten? Of waarom wordt onverkochte kleding nog steeds verbrand? Zo’n 97 procent van de economische waarde wordt vernietigd. Dit terwijl we 6 van de 9 planetaire grenzen overschrijden, blijkt uit recent onderzoek. Hoe komen we verder met minder gebruik van grondstoffen? En hoe ziet een verdienmodel eruit dat niet uitgaat van eindeloze groei? Allemaal vragen die centraal stonden tijdens het jaarlijkse Transitiecafé Consumptiegoederen. ‘Een businesscase van niks! Hoe groeien we met minder?’

Van beleidsmakers tot ondernemers en van wetenschappers tot studenten. Ze waren allemaal aanwezig in een volgepakt Villa Jongerius in Utrecht. De één was er om zichzelf ‘te laten inspireren door de interessante gastsprekers’ en een ander ‘wil vooral weten hoe een circulaire economie met minder grondstoffen eruitziet.’

Tijdens de plenaire opening legde Paul Schenderling, schrijver van het boek ‘Er is leven na de groei’, uit dat gemiddeld 55 procent van de milieuwinst die producenten halen – door bijvoorbeeld efficiënter en schoner te produceren – weer verloren gaat door consumptiegroei. Zie hier de Jevons-paradox. ‘Iedere keer dat we minder uitstoten, komt dit er aan de consumentenkant weer bij. Dat moet anders. Ook groene groei, waarbij we verduurzamen en tegelijkertijd groeien, werkt niet. We moeten economie en economische groei los van elkaar gaan zien.’

Volgens Schenderling moeten we naar een systeem waarin groei niet langer centraal staat. ‘Nu putten we de aarde uit ten koste van economische groei. Ik zie niet in waarom we niet binnen de ecologische grenzen van de aarde kunnen zorgen voor voldoende welvaart om in menselijke basisbehoeften te voorzien.’

Aan de slag in vier verschillende deelsessies
Tijdens de plenaire opening ging Anniek Moonen, oud-voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging, als dagvoorzitter van het Transitiecafé in gesprek met Nancy Bocken, professor duurzame bedrijfsvoering aan de Universiteit van Maastricht, Steven van Eijck, oud-staatssecretaris en voorzichter van de stichting Open en Paul Schenderling. Ook het publiek sprak mee over verschillende stellingen.
Hierna gingen bezoekers in vier verschillende deelsessies bezoekers aan de slag om na te denken hoe een postgroei economie eruit moet komen te zien. De sessies stonden onder leiding van: Hendrik Voortman van VME Retail (waaronder Trendhopper, Budget Home & Live Like This) (meubels),Daan Weddepohl van Peerby (elektrische apparaten), Paul Hendriks van EOSTA (verpakkingen & verbruiksartikelen) en Sieds Wijnja van Jafix.com i.s.m. Bever (textiel)

Andere manier van consumeren: Ga voor spullen die langer meegaan

Om dit voor elkaar te krijgen, moeten we anders gaan consumeren. Schenderling: ‘Koop spullen die langer meegaan. Maar om hier te komen is wel een belastingverschuiving nodig. Van arbeid naar vervuilende consumptie. Zo worden de meest vervuilende producten duurder, terwijl de koopkracht gelijk blijft omdat arbeid minder wordt belast. Het gaat echt om een compleet andere manier van denken, meer nadenken of iets echt wel nodig is. Op de R-ladder: refuse en rethink. Ik geloof echt niet dat we daar ongelukkiger van worden.’

Na het plenaire gedeelte gingen de bezoekers van het Transitiecafé in verschillende deelsessies aan de slag om vorm te geven hoe een economisch postgroei-model eruit moet zien. Deelnemers bogen zich in de productgroepen meubels, textiel, elektrische apparaten, verpakkingen en verbruiksartikelen over verschillende praktische uitdagingen. Zo ging Paul Hendriks van Eosta, internationaal distributeur van biologisch groente en fruit, bezig met oplossingen voor verpakkingen. Ook hier is de boodschap: ‘we moeten anders gaan denken.’

De beste verpakking is geen verpakking

Eosta was in 2016 de eerste distributeur in Europa die lasertatoeages introduceerde op groente en fruit in plaats van verpakkingen. Inmiddels heeft het bedrijf hier al ruim 1 miljoen verpakkingen mee uitgespaard. Maar dit ging niet zonder slag of stoot, legt Hendriks uit. ‘Het vergt een andere manier van werken. Ketensamenwerking is hierbij essentieel, we werken heel nauw samen met onze partners. Ik ben er echt van overtuigd: de beste verpakking is geen verpakking.’

In andere ruimtes gingen deelnemers aan de slag met praktijkvoorbeelden uit de textielindustrie. Hier spraken deelnemers af om consumenten op verschillende manieren bewust te maken van de impact die ze kunnen hebben op een circulaire economie. Hoe dit er precies uit moet komen te zien, is nog niet duidelijk. Maar de deelnemers hebben afgesproken om dit in de komende tijd te onderzoeken.

Belangrijkste lessen van vandaag:

• We moeten de samenwerking versnellen. Iedereen denkt over een circulaire economie na, maar ondertussen dendert de lineaire economie door.
• De circulaire economie is een systeemtransitie. Dit begint van onderop, de maatschappij is op een kantelpunt en beseft dat het anders moet. Als dit doorzet dan volgt wetgeving snel.
• Er zijn voldoende circulaire bedrijfsmodellen, het ontbreekt alleen nog aan opschaling