Met retourlogistiek materiaalstromen van de vuilnisbelt redden
Nederlanders sturen massaal online bestelde pakketjes terug. Zo gaat 40 procent van bestelde mode retour afzender. En sturen we zo’n 15 procent elektronica terug. Veel van deze retourlogistiek bieden ketens gratis aan, maar het kost wel degelijk geld. Zo’n 10 tot 15 euro per pakketje blijkt uit onderzoek van de NOS. Michiel Zult onderzocht voor Rijkswaterstaat hoe je retourlogistiek betaalbaar en circulair kunt maken. Want naast dat winkelketens hier een heleboel geld aan kwijt zijn, stoot al die retour ook een boel CO2 uit. ‘En dat terwijl 40 tot 60 procent van de busjes helemaal niet vol zitten.’
Zult ging met bedrijven uit alle vijf de productcategorieën uit de Transitieagenda Consumptiegoederen in gesprek om uit te vinden hoe zij hun retourlogistiek inrichten. Op basis van deze interviews lichtte hij best practices uit. Waar bedrijven volgens hem tegenaanlopen is het feit dat logistiek nu vooral eenrichtingsverkeer is. Zult: ‘Webshops bijvoorbeeld weten precies wat er uitgaat, hoe hun voorraad eruitziet en wanneer leveranciers weer nieuwe producten leveren. Systemen zijn ingericht om klanten spullen te bezorgen. Maar hoe spullen weer terugkomen, daar gaat het veel te weinig over.’
Al na passen niet nieuw meer
Ook is het zo dat sommige producten die consumenten terugsturen, zoals kleding, al na passen worden bestempeld als ‘gebruikt product’. ‘Hierdoor daalt de waarde en kunnen webshops het niet meer aanbieden als een nieuw product. Consumenten vinden het heel normaal dat ze spullen gewoon terug kunnen sturen, gratis en voor niets. Ook ondernemers zijn hier nog te weinig bewust van, het is niet gratis om zoveel busjes rond te laten rijden.’
Consumenten vinden het heel normaal dat ze spullen gratis terug kunnen sturen. Ook ondernemers doen hieraan mee. Het is niet gratis om zoveel busjes rond te laten rijden.
Daarom is het nodig dat niet alleen ondernemers, maar ook consumenten anders gaan denken. ‘Laat eens iets repareren bijvoorbeeld. Of koop refurbished producten. Voor webshops en bezorgdiensten is het ook een kwestie van geld. De concurrentie is moordend en er zit heel weinig marge op pakketjes. Ze willen vaak wel kosten in rekening brengen, maar doen het niet omdat het ze klanten kost.’
Retourlogistiek gaat over meer dan pakketjes
‘Een pakketje bij een afhaalpunt ophalen, is net zo duur als het bij je thuis laten bezorgen’, gaat Zult verder. ‘Terwijl het voor bezorgdiensten wel duurder is. Het zou goed zijn als we meer zouden werken vanuit hubs en niet meer langs individuele huizen gaan. Dat zou flink schelen qua vervoersbewegingen en CO2-uitstoot. Nu zijn vervoerders nog weinig bezig met verduurzaming. Ze elektrificeren de vloot, maar kijken niet hoe ze retouren bijvoorbeeld als een service kunnen inrichten. Zo zou ook het aantal ritten naar beneden kunnen.’
Dingen die wij nu zie als afval, zijn in een circulaire economie een grondstof voor nieuwe producten.
Retourlogistiek gaat over meer dan alleen het terugsturen van pakketjes. Zult legt uit dat in een circulaire economie geen afval meer bestaat. ‘De dingen die wij nu zien als afval, zijn in een circulaire economie een grondstof voor nieuwe producten. Veel materialen, die nog gewoon bruikbaar zijn, belanden nu nog bij het afval.’
‘Zo verdwijnt op dit moment zo’n 20 procent van het hout uit de Nederlandse meubelsector bij het afval. Het grootste deel bestaat uit MDF en spaanplaat dat tijdens productieprocessen verloren gaat. Terwijl je met deze resten prima weer spaanplaten kunt maken. Nu is de mogelijkheid om die resten te laten recyclen er ook wel, maar voor kleine bedrijven zijn de voorrijkosten van afvalverwerkers vaak te hoog’, vertelt Zult.
Wood Loop en Pieter Pot
Volgens Zult is Wood Loop een mooi voorbeeld van een circulair bedrijf dat materialen die nu nog worden gezien als afval weer inzetten als grondstof. ‘Wood Loop heeft een nieuw systeem bedacht waardoor minder logistiek en transport nodig is om houtresten op te halen. Via de app van Wood Loop kun je je houtspaanders rechtstreeks op laten halen door retailers. Die het ophalen terwijl ze nieuwe bestellingen wegbrengen. Hiermee haal je de afhaaldienst ertussenuit en komt er meer hout beschikbaar voor recycling.’
Een ander bedrijf waar Zult enthousiast van wordt, is Pieter Pot. Deze boodschappenbezorgdienst levert boodschappen in herbruikbare potten met statiegeld. Deze potten halen ze op en wassen ze weer. Zult: ‘Als je naar de supermarkt gaat, is het een hele klus om verpakkingsvrij boodschappen te doen. Pieter Pot laat zien dat het mogelijk is. Ze hebben al meer dan 70 duizend klanten, maar hebben het lastig met concurrenten als Picknick. Ze maken nog geen winst.’
Verpakkingsvrij boodschappen doen is nog een hele uitdaging. Pieter Pot laat zien dat dit mogelijk is.
Volgens hem moeten we dan ook naar een logistiek systeem dat werkt als een grote open database waar veel meer wordt samengewerkt. Maar tegelijkertijd ziet hij ook dat dit lastig is. ‘Logistieke systemen zijn winstgevend als we veel bestellen. Terwijl retourlogistiek ervan uitgaat dat wat er terugkomt van lagere waarde is. Het zou mooi zijn als we een globaal overzicht hebben van wat er allemaal rondrijdt en dit openstellen. Hiermee zou je niet alleen uitgaande, maar ook retourlogistiek moeten kunnen regelen.’
Over Michiel Zult
Michiel Zult haalde zijn master werktuigbouwkunde aan de TU Delft. Bij Rijkswaterstaat doorliep hij een traineeshipprogramma en deed hij onder andere onderzoek naar retourlogistiek en herbruikbare bekers. Zult wil met zijn werk bijdragen aan een duurzame en leefbare wereld.